Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачилгын нөлөөллийн үнэлгээний аргачлал (ОҮИТБС)

Байгалын нөөцийг илрүүлж, олборлодог бага орлоготой орнууд үүнээс бий болох баялгаа ард иргэддээ хүртээж чаддаггүй нь олон судалгаагаар нотлогддог. Гэтэл байгалийн нөөцийн үр шим хувийн компаниудад үлддэг. Эдгээр компани татвараа төлсөн ч ихэнх орлого нь авлигаар дамжин алга болдог. Үүнийг “байгалийн баялгийн парадокс” гэдэг. Монгол Улс уул уурхайн баялаг илрүүлж олборлож эхэлж байгаа улсуудын нэг. Байгалийн нөөцийн олборлолтыг удирдаж, засаглах, “байгалийн хараал”-аас сэргийлэхийн тулд Монгол УЛс 2006 онд Олборлох ил тод байдлын санаачилгад нэгдэн орсон. Дэлхий нийтийн энэхүү санаачилга нь байгалийн нөөцийн засаглал дахь хувийн хэвшил, төрийн байгууллага, иргэдийн дундах нээлттэй, ил тод байдлыг дэмжих зорилгоор байгуулагдсан.  

Байгалын нөөцийг илрүүлж, олборлодог бага орлоготой орнууд үүнээс бий болох баялгаа ард иргэддээ хүртээж чаддаггүй нь олон судалгаагаар нотлогддог. Гэтэл байгалийн нөөцийн үр шим хувийн компаниудад үлддэг. Эдгээр компани татвараа төлсөн ч ихэнх орлого нь авлигаар дамжин алга болдог. Үүнийг “байгалийн баялгийн парадокс” гэдэг. Монгол Улс уул уурхайн баялаг илрүүлж олборлож эхэлж байгаа улсуудын нэг. Байгалийн нөөцийн олборлолтыг удирдаж, засаглах, “байгалийн хараал”-аас сэргийлэхийн тулд Монгол УЛс 2006 онд Олборлох ил тод байдлын санаачилгад нэгдэн орсон. Дэлхий нийтийн энэхүү санаачилга нь байгалийн нөөцийн засаглал дахь хувийн хэвшил, төрийн байгууллага, иргэдийн дундах нээлттэй, ил тод байдлыг дэмжих зорилгоор байгуулагдсан.